ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: Το διήγημα σε αντίθεση με το μυθιστόρημα-τούβλο

ΠΗΓΗ : http://www.enet.gr

Ας το παραδεχτούμε, χωρίς πνεύμα αντιζηλίας και ηττοπάθειας.

Στην πεζογραφία, κοινό και εκδότες προτιμούν κατά πλειονότητα το μυθιστόρημα, έναντι του διηγήματος και της νουβέλας ακόμη, και μάλιστα το «παχύ» μυθιστόρημα, δηλαδή περίπου πεντακόσιες σελίδες. Το κίνητρο των εκδοτών είναι φανερό, και παρόμοιο με των αντιπροσώπων αυτοκινήτων, που προτιμούν, βεβαίως, να πουλήσουν ένα τζιπ Χάμερ 4x4 ή μια πολυμορφική «νεκροφόρα» με φιμέ τζάμια, παρά ένα πεντακοσαράκι Φίατ. Το κέρδος, έτσι και δελεαστεί ο πελάτης, είναι σαφώς μεγαλύτερο. Παρόμοιο κίνητρο υποκινεί, πιστεύει ο ποδηλάτης, και αρκετούς μυθιστοριογράφους να παραγεμίσουν το μυθιστόρημα με άχρηστες κα πολύλογες σελίδες. Η πλοκή τραβιέται από τα μαλλιά, η μια ιστορία μπαίνει με το ζόρι μέσα στην άλλη (και δεν μιλάω, ασφαλώς, ούτε για τον Κώστα Ταχτσή ούτε για την Κάρεν Μπλίξεν ούτε για τον Βικτόρ Ουγκό ούτε για την Τζέιν Οστιν ή τη Σαρλότ Μπροντέ) και ο αναγνώστης, συνήθως η αναγνώστρια, οφείλω, δυστυχώς, να ομολογήσω, αποχαυνώνεται στην ηλιόλουστη παραλία ή κατά δόσεις στην καθημερινή, όχι και τόσο βιοποριστική ζωή της, παρακολουθώντας με αξιοθαύμαστη υπομονή και ενδιαφέρον τούς παρατεταμένους έρωτες και τις υποχθόνιες προδοσίες των ηρώων τη σημερινή εποχή ή σε ιστορικό υπόβαθρο - στην τελευταία αυτή περίπτωση έχουμε και τη γοητεία από τη μεταφορά στον χρόνο, τα άλλα ήθη και έθιμα.

Τα διηγήματα είναι αλήθεια πως μειονεκτούν σε μέγεθος. Είναι λιγότερο περίπλοκα απ' ό,τι τα μυθιστορήματα, χωρίς να σημαίνει ότι είναι πιο εύκολα - πειράζομαι να πω, κάθε άλλο. Ο πλατειασμός αποκλείεται εκ προοιμίου. Επικεντρώνονται σε ένα μόνο επεισόδιο, έχουν μία πλοκή, μικρό αριθμό χαρακτήρων, εκτυλίσσονται σε έναν χώρο, και καλύπτουν σύντομη χρονική περίοδο.

Λόγω της σύντομης έκτασής του, το διήγημα σπάνια έχει την πιο πολύπλοκη δομή του μυθιστορήματος. Πολλά σύγχρονα διηγήματα αποφεύγουν τη μακροσκελή εισαγωγή στον χώρο και τον χρόνο που εκτυλίσσεται η ιστορία ή στους χαρακτήρες. Συχνά σε μπάζουν αιφνιδιαστικά στη δράση. Οπως και στο μυθιστόρημα, η πλοκή του διηγήματος έχει επίσης (συνήθως) κλιμάκωση ή σημείο καμπής. Αλλά το διήγημα συχνά τελειώνει απότομα και αφήνει το τέλος ανοιχτό, και, πάλι συνήθως, δεν έχει, φανερό τουλάχιστον, ηθικό δίδαγμα.

Δεν είναι πάντοτε εύκολο να προσδιορίσει κάποιος αν ένα αφήγημα είναι διήγημα ή νουβέλα. Ενας κλασικός ορισμός του διηγήματος είναι ότι πρόκειται για ανάγνωσμα, που μπορεί να το διαβάσει κανείς μια κι έξω (άποψη που παρουσιάζεται στο δοκίμιο του Εντγκαρ Αλαν Πόε Φιλοσοφία της σύνθεσης). Αλλοι ορισμοί βάζουν απαραίτητη προϋπόθεση ένα όριο λέξεων.

Ενδεικτικά ονόματα σπουδαίων διηγηματογράφων, ελλήνων και ξένων, με τυχαία παράθεση:

Πολ Μπόουλς (διαβάστε τουλάχιστον το Εσύ δεν είσαι εγώ), Κάθριν Μάνσφηλντ (διαβάστε τουλάχιστον το Γκάρντεν Πάρτι), Αντον Τσέχοφ (διαβάστε ό,τι σας έρθει), Γκυστάβ Φλομπέρ, Ονορέ ντε Μπαλζάκ (διαβάστε, αν το βρείτε, το αριστουργηματικό Ενας έρωτας στην έρημο· κάποτε το είχε δημοσιεύσει το περιοδικό Εκηβόλος), Τζ. Ντ. Σάλιντζερ (διαβάστε το Ιδανική μέρα για μπανανόψαρα), Τζόις Κάρολ Οουτς (διαβάστε το Αδέσποτα παιδιά), Ουίλιαμ Τρέβορ, Ρέιμοντ Κάρβερ (διαβάστε το Για τι πράγμα μιλάμε όταν μιλάμε για Αγάπη), Τζον Τσίβερ, Ουίλιαμ Φόκνερ, Ερνεστ Χέμινγουεϊ

Και από τους Ελληνες:

Στρατής Μυριβήλης, Ηλίας Βενέζης, Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Θράσος Καστανάκης, Ανδρέας Καρκαβίτσας, Δημοσθένης Βουτυράς, Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, Εμμανουήλ Ροΐδης, Κώστας Χατζής, Στρατής Τσίρκας, Μάριος Χάκκας, Ζαχαρίας Παπαντωνίου, Νίκος Νικολαΐδης, Μιχαήλ Μητσάκης, Κωνσταντίνος Μεταξάς Βοσπορίτης, Φώτης Κόντογλου, Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής, Κοσμάς Πολίτης, Κωνσταντίνος Θεοτόκης, Κώστας Κρυστάλλης, Κωνσταντίνος Ράδος, Ιωάννης Δαμβέργης, Γιώργος Δενδρινός, Δημήτριος Γρ. Καμπούρογλου, Δημήτριος Βικέλας, Μένης Κουμανταρέας, Δημήτρης Νόλλας, Γιώργος Ιωάννου, Νατάσα Κεσμέτη, Σωτήρης Δημητρίου κ.λπ.